Localisation - Ligging: Clairière de l'Armistice (appelée aussi clairière de Rethondes), Carrefour de l'Armistice, Forêt de Compiègne. Open plek in het bos van de Wapenstilstand (ook genoemd als open plek van Rethondes), Carrefour de l'Armistice, Bos van Compiègne.

Coordonnées GPS - GPS-coördinaten: +49°25'38.00", +2°54'23.00"

Histoire - Geschiedenis

La clairière de l'Armistice, aussi appelée clairière de Rethondes, est la clairière où se trouvait le wagon dans lequel furent signés l'armistice du 11 novembre 1918 entre la France, ses alliés et la république de Weimar, puis l'armistice du 22 juin 1940 entre la France et le Troisième Reich.

Le site est aménagé en 1922 pour devenir le symbole de la Victoire et de la paix. De la route, sur le côté de laquelle est construit un monument dédié aux Alsaciens-Lorrains, œuvre d'Edgar BRANDT, est percée une large allée de 250 mètres de long conduisant à une clairière ovale d'une centaine de mètres de diamètre qui a été dégagée en rasant la futaie, laissant apparaître les deux voies ferrées. L'emplacement où se trouvait le wagon de l'Armistice est marqué par un gros rocher taillé posé entre les rails avec l’inscription "Maréchal FOCH" gravée sur le dessus. Au centre de la clairière, à mi-distance des deux voies ferrées, est posée une dalle monumentale avec l'inscription "Ici le 11 novembre 1918 succomba le criminel orgueil de l'empire allemand vaincu par les peuples libres qu'il prétendait asservir". Une grande statue du maréchal FOCH est ajoutée sur le côté de la clairière en 1937 (Foch est mort 8 ans plus tôt, en 1929). Le wagon de l'Armistice qui entre temps a été retourné en 1919 à son propriétaire, la Compagnie internationale des wagons-lits (il avait été réquisitionné en 1918), est acquis cette même année par le gouvernement français et installé dans la cour d'honneur des Invalides à Paris d'avril 1921 à avril 1927. Il est ensuite restauré, convoyé jusqu'à la clairière et un bâtiment est construit à côté pour l'abriter. Il est inauguré lors des commémorations du 11 novembre 1927 en présence du maréchal FOCH et des officiers alliés présents lors de la signature de l'Armistice.

Après la défaite des troupes alliées lors de la campagne de France, Adolf Hitler exige que l'armistice soit signé sur le lieu de l'armistice de 1918. Après la signature, Hitler fait convoyer le wagon de l'Armistice jusqu'à Berlin où il reste jusqu’en 1944. Face à l'avancée alliée, il est brûlé par les SS dans la région d'Ohrdruf à Crawinkel en forêt de Thuringe, sur les ordres d'Hitler, en avril 19452. Il fait également araser le site de la clairière, les monuments sont dynamités (à l'exception de la statue de FOCH) et le terrain est labouré et planté de blé. Le site est reconstitué à l'identique à la fin des années 1940, le monument aux Alsaciens-Lorrains est reconstruit et les morceaux de la dalle centrale ayant été retrouvés en Allemagne sont ramenés à Compiègne le 17 août 19463. L'État français fait l'acquisition d'un wagon de la même série de 1913 et le fait réaménager à l’identique; un nouveau bâtiment est construit pour l'abriter. En 1960 une salle lui est adjointe, puis deux autres en 1993, consacrées aux armistices de 1918 et 1940, constituant le Mémorial ou "Musée de l'Armistice" (Source [25], consultée le 25 février 2012).

Open plek van de Wapenstilstand

Men heeft het vaak over de wapenstilstand van Rethondes, maar de open plek waar de officiële capitulatie van de Duitsers plaatsvond, ligt wel degelijk op het grondgebied van Compiègne, op een spoorlijnaftakking die werd aangelegd om zware artillerie aan te voeren. Datzelfde spoor werd ook gebruikt door de trein van maarschalk Foch, de opperbevelhebber van de geallieerde legers, en door die van de Duitse gevolmachtigden. In 1918 was dit geen open plek zoals nu, er stonden nog hoge bomen;

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, werd deze plaats niet meteen na de ondertekening van de wapenstilstand een beschermde zone. In 1921 werd de wagon waarin het allemaal gebeurd, tentoongesteld op de binnenplaats van het Hôtel des Invalides in Parijs. De plek in het woud werd tijdens de onderhandelingen over het vredesverdrag min of meer vergeten en kwam pas opnieuw in de aandacht door een artikel van Jean-Binet Valmer, een nationalistische schrijver. Die hield op 22 mei 1922 in de krant Le Matin een pleidooi om een museum op te richten op de plaats waar het grootste drama dat het universum ooit heeft gekend, werd beëindigd.

Op 11 november 1922, de datum waarop deze dag in Frankrijk een officiële feestdag werd, werd het Monument du Matin ingewijd (dat ook het monument van de Elzassers-Lotharingers wordt genoemd). Kunstsmid Edgard Brand werd uitgekozen om dit monument te realiseren, dat de val van de Duitse arend toont. De centrale platte steen symboliseert het graf van het Duitse keizerrijk en werd ontworpen door Marcel Magès. De inscriptie is van Jean-Binet Valmer: ‘Hier bezweek op 11 november 1918 de misdadige trots van het Duitse keizerrijk, overwonnen door de vrije volkeren die hij wilde onderwerpen’. In 1927 wordt de salonwagon nr. 2419 D van maarschalk Foch hierheen gebracht. Tot dan stond het treinstel op de binnenplaats van het Hôtel des Invalides in Parijs. De wagon wordt ondergebracht in een museum dat betaald wordt door een rijke Amerikaan, Henry-Arthur FLEMING.

Op 22 juni 1940 kiest Hitler deze plaats om de wapenstilstand te ondertekenen die Frankrijk vraagt. Hij blaast de muur van het museum op en laat de wagon terugzetten op precies dezelfde plaats waar hij stond bij de ondertekening van de wapenstilstand in november 1918. Het decorum is belangrijk en er worden talrijke propagandafoto’s genomen: een groot contrast met de wil van Foch in 1918 om alle opnames van de Duitse delegatie te verbieden. De open plek wordt omgeploegd, de monumenten ontmanteld, het gebouw waarin de wagon stond opgeblazen en de wagon zelf overgebracht naar Berlijn. Hitler beveelt echter om het standbeeld van Foch, dat hier staat sedert 1937, onaangeroerd te laten. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog steken de SS uiteindelijk de wagon in brand in een klein dorp in Thüringen. Na de oorlog wordt het Monument du Matin teruggevonden in een Duitse fabriek. Ook de platte steen wordt weergevonden. Men brengt alles terug naar het woud van Compiègne. In de jarenb1950 wordt uit Roemenië een wagon overgebracht van dezelfde serie uit 1914. Die wordt ingericht met het oorspronkelijk meubilair (dat tijdens de oorlog verborgen zat in Compiègne). Een nieuwe gedenkplaat wordt ingericht op de plaats die vandaag symbool staat voor de link tussen de twee oorlogen. In het museum wordt een collectie van 600 foto-opnames op glasplaten bewaard; ze worden getoond met behulp van apparatuur uit die tijd. De kanonnen die buiten staan zijn origineel, de tank daarentegen is een kopie. Er werden ook nieuwe rails geplaatst om de aanwezigheid van de oude wagon te suggereren. Een Allée de la Mémoire werd aangelegd: in dit arboretum met Europese boomsoorten is elke boom genoemd naar de personaliteit die hem heeft geplant. In de kleine Jardin Augustin-Trébuchon, genoemd naar de man van wie men aanneemt dat hij de laatste was die stier in de Grote Oorlog, staan monumenten voor de doden in alle oorlogen, van Bazeilles (in de Frans-Pruisische oorlog) tot Afghanistan. In de Allée de Victoire staat een monument voor de boswachters die stierven in de oorlog (Bron : Gids voor de slagvelden 1914-1918 : Marne – Champagne – Chemin-des-Dames. Uitgeverij LANNOO).

Ces monuments ne comportent pas de noms de victimes belges - Er staan geen namen van Belgische slachtoffers op deze gedenktekens