Ligging - Localisation: Hoek Poezelstraat/Langemarkseweg. Intersection des rues Poezelstraat et Langemarkseweg.

GPS-coördinaten - Coordonnées GPS: +50°53'50.4", +2°52'26.9"

Opschriften - Inscriptions

Bij de toegang, op een rotsblok met tekstplaat uit wit marmer:
"SUR LE FRONT STEENSTRATE, LANGEMARK, ST. JULIEN
LA 87ME D.I.T. ET LA 45ME D.I. FRANÇAISE ONT
SUBI LE 22 AVRIL 1915 À 17 HEURES LA PREMIÈRE
ATTAQUE ALLEMANDE PAR LES GAZ ASPHYXIANTS

AR C'HENTAN ARGAD ALAMAN GANT AEZHENNOÙ
MOUGUS ZO BET KASET WAR-RAOK D'AN 22 A
VIZ EBREL 1915, DA 5 EUR D'ABARDAEZ,
A-ENEP DA SOUDARDED AR 87 VET D.I.T. HAG
AR 45 VET D.I., WAR DALBENN AR BREZEL
STEENSTRATE-LANGEMARK-ST. JULIAAN

HERINNERING AAN DE 87E FR. T.I.D. EN DE 45E FR. I.D.
DIE HIER OP 22 APRIL 1915 TE 17 U. DE EERSTE
GASAANVAL DOORSTONDEN

IEPERS KWARTIER   -   GEMEENTE BOEZINGE"

Oriëntatieplaat
De rechthoekige oriëntatieplaat op de ovale hardstenen tafel geeft de troepenbeweging van de Franse legereenheden aan, die belast waren met de verdediging van de sector, waar de eerste Duitse gasaanval gebeurd is op 22 april 1915. Opschriften van links naar rechts: bovenaan: "Table d'orientation; Troupes françaises; Chargées de la défense du Secteur sur lequel s'est produite la première attaque des Allemands par gaz asphyxiants le 22 avril 1915", "dressée; par le commandt. H. Tropé du 80e Ter.al."; links: "Groupement d'Elverdinghe. 87e. Division - Général Roy; 173e. Brigade; Colonel d'Escrienne; 73e. Régt. d'Infie. Territorle.; Lt. Colonel De Plas; 74e. Régt. d'Infie. Territorle. Lt. Colonel Chauvel", "174e. Brigade; Général Couillaud; 76e. Régt. d'Infie. Territorle.; Lt. Colonel Cordier; 79e. Régt. d'Infie. Territorle.; Lt. Colonel Barthélémy; 80e. Régt. d'Infie. Territorle. Lt. Colonel Turin", "Artillerie", "1 Groupe de 90 du 49e. R.A.T.", "1 Groupe de 90 du 50e. R.A.T.", "Artillerie Lourde du Groupement d'Elverdinghe", "1 Compagnie du Génie 10/3T.", "2 Escadrons du 24e. Régt. de Dragons"; rechts: "Groupement d'Elverdinghe", "45e. Division; Général Quiquandon; 90e. Brigade; Colonel Mordacq; 1er. Régt. de Tiraillrs. Algérs.", "2e. bis de Zouaves; Lt. Colonel de Ghizelles", "1er. Bon. d'Infie. légère d'Afrique; 3e. Bon. d'Infie. légre. d'Afque.", "91e. Brigade - Général Codet; 3e. bis. de Zouaves; Lt. Colonel Aubert; 7e. Régt. de Zouaves; Lt. Colonel Etienne", "Artillerie", "Lt. Colonel Fracque", "5e. Groupe de 75 d'Afrique", "1 Groupe de 75 du 52e. R.A.C.", "1 Groupe de 75 du 58e. R.A.C.", "Artillerie Lourde du Groupement d'Elverdinghe", "1 Groupe de Sections de Muns.", "1 Compagnie du Génie de marche du Maroc 17/1", "1 Régt. de Spahis auxiliaires", "Colonel de Jonchay". Links onderaan op de plaat: gravure met gevallen soldaat.

Op 6 van de 9 kleinere rotsblokken:
"76 R.I.T. VITRE"
"73 R.I.T. GUINGAMP"
"74 R.I.T. ST BRIEUC"
"GENIE ARTILLERIE"
"80 R.I.T. ST.-LO"
"79 R.I.T. GRANVILLE"

Beschrijving - Description

Binnen een halfcirkelvormige haag en enkele groepjes naaldbomen staat er een complex van gedenktekens. Het complex wordt vooraan afgesloten door een reeks van negen kleine granieten rotsblokken waarvan sommige met opschriften. In het midden een groter rotsblok met tekstplaat. Rechts ligt een fragment van een echte dolmen met dekplaat. Een hardstenen tafel draagt een bronzen oriëntatieplaat. Helemaal achteraan in het midden rijst een Bretoense Calvarie uit roze graniet op. Hij is geplaatst op een grotere vierkante sokkel van ruw gehouwen rotsblokken en een kleinere met twee treden uit roze graniet.

Op het eigenlijke kruis dat vrij hoog is, hangt een naïef gebeeldhouwde Christusfiguur, op de linkerarm van het kruis staat een vrouwenfiguur en rechts een moeder met kind (Bron [46]).

Voor de aanplanting werd gekozen voor streekeigen soorten, die hier traditioneel voor de oorlog aanwezig waren: o.m. meidoornhagen, winterlinde (als symboolboom voor de vrede), hazelaar, kornoelje en wilde roos (verwijzing naar de naam 'Carrefour des Roses'). Via stevige houtkanten wordt gepoogd om de site af te schermen tegen de visuele verloedering langs de zijde van de Langemarkseweg (industriezone). Op de site zijn nog steeds Normandische appelbomen aanwezig (vermoedelijk 30 jaar geleden heraangeplant). Andere elementen die oorspronkelijk verwezen naar een Bretoens landschap (dennen, brem en heide) zijn nu nagenoeg volledig verdwenen, op één naaldboom na. Niettemin zou het de bedoeling zijn om enkele kleinere ‘Bretoense’ soorten met symbolische betekenis opnieuw aan te planten, waaronder bremstruiken en jeneverbes (Bron [100]).

Geschiedenis - Histoire

Dit gedenkteken werd opgericht in Boezinge op initiatief van de 80ste Franse infanteriedivisie om de beruchte dagen van de gasaanval in april 1915 te herdenken, waar de wat oudere  Bretoense soldaten "les pépères" (de oudjes, de petjes. Men had ze naar hier gestuurd als versterking, niet om echt gevaarlijk werk op te knappen. Helaas liep het voor hen anders af dan de legerleiding had voorzien) indezet werden ter ondersteuning van de Belgische soldaten en waar eveneens het centrum van de Bretoense sector was in 1915. Het 16de-eeuwse Calveriekruis is afkomstig uit Bretagne uit het dorpje Louargat bij Saint-Brieuq. Men heeft hier een Bretoens landschap herschapen met dennen, brem en heidekruid. Menhirs en een reusachtige dolmen van 8.000 kg werden overgebracht uit Heninbihen. De onderscheiden regimenten brachten ook elk hun steen mee uit Bretagne en beitelden daarin de naam van hun regiment. Het monument werd onthuld en ingewijd op zondag 15 september 1929 in aanwezigheid van de Bretoense bisschop, de gouverneur van West-Vlaanderen, en een delegatie van de Bretoense militaire overheid, oud-strijders en families.

Het monument werd beschadigd tijdens W.O. II, weer hersteld en onthuld op initiatied van het gemeentebestuur van Boezinge en de heemkundige kring "Iepers Kwartier" op 6 juni 1971 (Bron [46]).

Op 25 januari 1990 werd het kruis erg beschadigd door stormweer. Een vallende populier brak de top in 14 stukken. In opdracht van het Ieperse stadsbestuur werd het kruis hersteld door beeldhouwer Jef DEKEYSER.

In 2007 werden enkele aanpassingswerken aan de site uitgevoerd. Door het toenemende verkeer in de Langemarkseweg en de uitbreiding van de industriezone enerzijds, en anderzijds de nabijheid van het fietspad op de oude spoorwegberm en de Poezelstraat, leek het aangewezen om de ingang tot het gedenkteken en de inrichting ervan naar de Poezelstraat te oriënteren. Hierdoor moest de verharding worden aangepast en moesten de menhirs worden verplaatst. Een deel van de brede haag werd gerooid, terwijl op een ander deel nieuwe struiken werden aangeplant. De hele herinrichting en de nieuwe aanplantingen gebeurden volgens ecologische principes: streekeigen plantgoed, onderhoudsarm (gebruik juteviltdoek om kruidgroei te verhinderen) en zuivere materialen. Er werden grote partijen rozenstruiken voorzien, als link met de naam "Carrefour des Roses". Er zouden nog bremstruiken en jeneverbes toegevoegd worden, als verwijzing naar het oorspronkelijke Bretoense landschap (Bron [100]).

Er staan geen namen gebeiteld op deze gedenkteken - Ce monument ne comporte pas de noms