Situering van de buste: Op de vensterbank van de voorgevel van het huis, Pieter Deswartelaan nr. 9, Café "De sluiswachter" genaamd, ten Z van de sluizen van de Ganzenpoot.

GPS-coördinaten: +51°07'57.98", +2°45'24.26".

Opschriften: Geen.

Geschiedenis

Hendrik GEERAERT (Nieuwpoort, 1863 - Brugge, 1925) was zijn vader opgevolgd als binnenschipper. Sedert 21 oktober 1914 was hij als vrijwilliger bij de Genie van de 2de Legerafdeling, die dienst zou doen bij de "Dienst voor de Onderwaterzetting". Op die dag opende hij samen met enkele militairen de sluizen van de Oude IJzer en overstroomde de Kreek van Nieuwendamme van de IJzer tot St.-Joris. Van 26-28 oktober poogde Karel COGGE een bijkomende overstroming te realiseren die echter niet afdoende was. In de nacht van 29 op 30 oktober stond GEERAERT dan weer de militairen bij voor de geslaagde poging tot inundatie via het openzetten van de afwateringssluis van de Noordvaart, op voorstel van COGGE. In december 1914 kreeg GEERAERT hiervoor een Franse onderscheiding. GEERAERT bleef de rest van de oorlog deel uitmaken van de speciale geniecompagnie die de waterwerken onderhield ("Sapeurs-Pontonniers"). In december 1918 werd hij bedacht met de titel "eresluiswachter". Pas op zijn sterfbed in het St. Julianusgesticht te Brugge werd hij benoemd tot Ridder in de Leopoldsorde en tot "Legendarisch figuur van het Veldleger 1914-1918". Hij werd onder massale belangstelling ten grave gedragen. 25 jaar na zijn dood werd hij afgebeeld op een bankbiljet van 1000 BEF. Verder had hij nog andere medailles en 7 frontstrepen. Er zijn in Nieuwpoort verschillende herinneringen aan Geeraert. Er is de straatnaam "Geeraertplein", een portretbuste boven café "de sluiswachter", een gedenkplaat in de De Swartelaan en een gedenkzuil op de stedelijke begraafplaats (Bron: Inventaris onroerend erfgoed).

Bij het begin van de strijd om de IJzer, had commandant Nuyten reeds een gesprek gevoerd met binnenschipper Hendrik Geeraert, over de mogelijkheid om de IJzervlakte onder water te zetten. Op 21 oktober 1914 werd de sluis voor het eerst opengezet te Nieuwpoort door Geeraert. Vier dagen later werd een Belgische commandant belast met de opdracht om de haalbaarheid van het onder water zetten van het Belgische front te bestuderen. Omwille van de afwezigheid van de ingenieurs van Bruggen en Wegen, richtte hij zijn vraag aan Karel Cogge, toezichter van de Wateringen. Tijdens de nacht van 25 oktober werden voorbereidingen getroffen aan de waterhuishouding. Bovendien werd er ook een dijk aangelegd door het geniekorps. Deze liep tussen het kanaal in Veurne en de spoorweg. Op 27 en 28 oktober werden de poorten van de oude sluis van Veurne bij hoogtij geopend door Cogge, maar zonder het gewenste resultaat. Op de avond van 28 oktober stelt Geeraert voor om de sluisdeuren van het waterreservoir van de Noordvaart te openen. Aan dit plan was een groot risico verbonden, want het zou de aandacht van het Duitse leger kunnen trekken. Op 29 oktober worden voor een derde maal de sluisdeuren van de sluis te Veurne geopend, maar nog steeds zonder enig resultaat. Uiteindelijk beslist men toch om het plan van Geeraert een kans te geven. Geeraert herhaalt dit manoeuvre op 30 en 31 oktober. Op 1 november staat heel het gebied onder water waardoor de Duitsers zich terugtrekken aan de andere kant van de IJzer. Cogge en Geeraert ontvangen onder meer de Leopoldsorde en krijgen later een eervolle begrafenis als nationale helden. In de stad Veurne wordt een laan naar Cogge genoemd en zijn buste is er te bekijken in de Noordstraat. Nieuwpoort brengt met de buste van Hendrik Geeraert op het naar hem genoemde plein achter het stadhuis hulde aan de binnenschipper-sluiswachter. Ook het legermuseum eert de twee waaghalzen. Cogge krijgt een gedenkplaat en Geeraert een buste. In 1938 wordt ter herdenking van alle slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog, het Koning Albert-monument ingehuldigd te Nieuwpoort. De koninklijke ruiter bevindt er zich te midden van een rotonde. Het IJzergedenkteken, opgetrokken nabij de Nieuwpoortse sluizen, stelt een vrouw voor die de Belgische kroon verdedigt. Ten slotte is er ook het biljet van 1000 frank dat in 1950 in omloop komt met op de voorzijde Koning Albert I en op de keerzijde Hendrik Geeraert (Bron: Nationale Bank van België).

Meer info over deze persoon